چکیده: سیلاب یکی از شایعترین و مخربترین وقایع طبیعی در جهان است. بشر همـواره، بـهدنبـال جلـوگیري از وقـوع سـیلاب، از روشهـایی ماننـد احداث خاکریزها استفاده کرده است که در زمرة روشهاي مبتنیبر رویکرد مقاومتیانـد. بـا اینکـه زمـان و مکـان وقـوع سـیل، دبـی طراحـی، مقاومت سازهها، رفتار فیزیکی رودخانه و چنین مواردي داراي قطعیت نیست؛ راهکارهاي مقاومتی روش مناسبی براي مقابله با سـیل محسـوب نمیشوند. براي نمونه، درصورت رخداد سیلی با دبی بیشتر از دبی طراحی خاکریز، نه تنها سـیل باعـث نـابودي سـازة خـاکریز مـیشـود بلکـه آبگرفتگی، خسارات مالی و تلفات جانی پیشبینینشدهاي بهبار خواهد آمد. در رویکرد انعطافپذیر با استفاده از برنامهریزي مکـانی و طـرحهـاي سازهاي و غیرسازهاي، آمادگی لازم فراهم میشود تا سیستم سیلدیده به شرایط پایـدار بـازگردد. هـدف تحقیـق حاضـر بررسـی قابلیـتهـاي رویکرد انعطافپذیر در مسئلۀ مدیریت ریسک سیلاب و مقایسۀ نتایج آن با رویکرد مقاومتی است. بـراي تحقـق ایـن هـدف، از تلفیـق سیسـتم اطلاعات مکانی و دانش مهندسی و مدیریت سیل استفاده شده است. مطالعۀ مـوردي روي محـدودهاي از رودخانـۀ قـزلاوزن، واقـع در حوضـۀ ماهنشان، انجام شده که پیدرپی شاهد سیلاب بوده و راهکارهاي مقاومتی، براي جلوگیري از وقـوع سـیل، کارسـاز نبـودهانـد. بـه ایـن منظـور، راهبردهاي گوناگون مدیریتی شامل راهبردهاي مقاومتی (احداث خاکریز)، انعطافپذیر سازهاي (کشت دیم) و غیرسازهاي (هشدار سیل و بیمـۀ سیل) مطرح شدهاند. براي برآورد عملکرد مناسب هر راهبرد، مقادیر شاخصهاي انعطافپذیري شامل دامنۀ عکسالعمل، تدریج و نـرخ بازیـابی، براي سیلابهایی با دورههاي بازگشت ،25 50 و 100 ساله، محاسبه شدهاند. بهمنظور پهنهبندي سیلاب و بررسی راهبردهاي پیشـنهادي، سـه دسته اطلاعات شامل شرایط هندسی، شرایط اولیه و شرایط مرزي یا حدي مورد نیاز است. شرایط هندسی ازجمله شیب مسیر رودخانه، شـکل مقاطع، محل و ارتفاع خاکریزها با استفاده از نقشۀ رقوم ارتفاعی، ازطریـق الحـاقی GeoRAS HEC در محـیط ArcGIS، بـهدسـت آمـده اسـت. شرایط اولیه و شرایط مرزي جزء اطلاعات ورودي مدل هیدرولیکی است کـه از آبخیـزداري حوضـۀ مـورد مطالعـه دریافـت شـده اسـت. بـراي مدلسازي هیدرولیکی، نرمافزار RAS HEC بهکار رفته است. پس از مدلسازي هیدرولیکی براي محاسبۀ شـاخصهـاي انعطـافپـذیري، نتـایج حاصل از پهنهبندي سیلاب در مدل هیدرولیکی با لایههاي اطلاعاتی مربوط به مناطق مسـکونی، راههـاي ارتبـاطی، سـازههـاي احـداثشـده و زمینهاي زراعی در محیط سیستم اطلاعات مکانی تلفیق شدند. درنهایت، پس از محاسبۀ شاخصهاي انعطافپـذیري بـهمنزلـۀ معیـار مقایسـۀ راهبردها، بهمنظور اولویتبندي آنها، از روش آنتروپـی بـراي وزندهـی بـه معیارهـا (شـاخصهـاي انعطـافپـذیري) و از روش TOPSIS بـراي اولویتبندي راهبردها استفاده شده است. مطابق نتایج، مشاهده شد که راهبرد کشت دیم، همزمـان بـا هشـدار سـیل و بیمـۀ سـیل، راهکـاري انعطافپذیر است که، بهمنزلۀ بهترین استراتژي منتخب، بر روشهاي مقاومتی برتري دارد.